Wpływ wad wymowy na proces czytania dziecka w młodszym wieku szkolnym

Na całokształt rozwoju dziecka i jego powodzenia w szkole w dużej mierze wpływa mowa, która jest podstawowym atutem w nawiązywaniu kontaktów społecznych, daje możliwość komunikacji, stanowi narzędzie w zdobywaniu informacji, pozwala na wyrażanie własnych sądów, uczuć i upodobań. Dziecko , które idzie do pierwszej klasy, powinno wymawiać wszystkie głoski prawidłowo, mieć bogate słownictwo dotyczące jego życia, otoczenia, umieć budować poprawne pod względem gramatycznym i logicznym zdania. Uczeń powinien mieć prawidłowe- rytm, intonację i akcent. Wypowiedzi dziecka sześcioletniego powinny cechować się poprawnymi formami wszystkich odmieniających się części mowy, a także zawierać prawidłowo użyte spójniki, przysłówki, przyimki itd.

Dzieci zazwyczaj rozumieją treść opowiadań, bajek, umieją analizować obrazki, dostrzegają związki przyczynowo- skutkowe. Taki stan mowy jest ważnym elementem dojrzałości szkolnej, niezbędnym, by dziecko sprostało wymaganiom szkoły.

Zaburzenia i wady wymowy utrudniają osiągnięcie sukcesów w szkole i wpływają znacznie na umiejętności czytania uczniów klas najmłodszych. Najbardziej oczywistą kwestią jest bezpośredni wpływ wadliwej artykulacji na zniekształcenie warstwy brzmieniowej tekstu czytanego na głos, co pośrednio może wpływać na jego rozumienie. Uważa się , że u dzieci z izolowanymi wadami wymowy mogą występować przejściowe trudności w czytaniu, które po zastosowaniu odpowiedniej terapii szybko mijają. Jeśli wada wymowy współwystępuje z zakłóceniami w nabywaniu języka, to wówczas towarzyszące jej trudności są znacznie poważniejsze.

Istnieje potoczne przekonanie, że jeśli dziecko źle mówi, to będzie także źle pisało. Jest to pewne uogólnienie, które nie we wszystkich przypadkach jest zasadne. Na związek niepoprawnej wymowy z trudnościami w nauce pisania zasadniczy wpływ mają przyczyny takiej wymowy. Można powiedzieć, że jeśli powodem niewłaściwej artykulacji są zmiany pochodzenia obwodowego ( np. wady zgryzu, anomalie dotyczące języka, rozszczepy podniebienia), wspomniane trudności nie występują. Jeśli zaś wadliwa wymowa jest pochodzenia centralnego, tzn. powstaje w wyniku uszkodzenia lub niedokształcenia pewnych struktur odpowiedzialnych za określone funkcje ( percepcyjno- motoryczne), znajdzie to odbicie w piśmie.

Najczęstszym powodem powstawania błędów pisaniu jest brak stabilnych wzorców słuchowych głosek. Dziecko nie różnicuje wówczas dźwięków zbliżonych fonetycznie, np. ,,s” i ,,sz”. Dziecko nie wie wtedy, jaką głoskę powinno zrealizować. Nie wie także, jaką literę w słyszanym słowie powinno napisać. Kłopoty z wymową i zapisem pojawiają się także w sytuacji, gdy istnieją problemy z czuciem ułożenia narządów artykulacyjnych, co warunkuje precyzję wykonania zamierzonych ruchów. Powstaje wówczas wzorzec słuchowy, lecz utrudnione jest tworzenie wzorca kinestetyczno- ruchowego, niezbędnego dla prawidłowej wymowy i prawidłowego zapisu.

Większą przeszkodą w nauce czytania i pisania stanowią dysfunkcje takich analizatorów jak: słuchowego, wzrokowego, kinestetyczno- ruchowego, aniżeli same zaburzenia wymowy. Dzieje się tak dlatego , że łatwiej jest zaobserwować zaburzenia mowy niż dysfunkcje analizatorów. Można dojść do mylnego wniosku, że to owe zaburzenia wymowy odpowiedzialne są za występowanie trudności w nauce.

Dzieci , u których podłożem zaburzeń mowy są trudności z analizą i syntezą słuchową, przy nauce czytania uporczywie literują, mają kłopoty z łączeniem liter i głosek w wyrazy, a potem z przejściem od głoskowania do czytania sylabami i wyrazami. Czytając opuszczają, przestawiają lub dodają różne głoski i sylaby, zmieniają wyrazy o podobnym brzmieniu, powodując zniekształcenie ich treści. Gubią przy tym intonację i akcent. W rezultacie treść przestaje być zrozumiała i dla słuchającego , i dla dziecka. Dzieci z zaburzeniami wymowy mają wiele trudności z prawidłową artykulacją głosek, co prowadzi do zniekształcenia i zmian sensu słów. Zaburzenia mowy wpływają negatywnie nie tylko na naukę, ale również na osobowość dziecka. U dzieci takich , w toku nauki czytania, objawia się zwiększona nerwowość, pochopność, niewłaściwa intonacja. Dziecku z opóźnionym rozwojem mowy trudno porozumiewać się, rozmawiać z kolegami i obcymi ludźmi. Mowa takiego dziecka jest zazwyczaj mało lub wcale niezrozumiała. To nie tylko problem estetyczny. Zdarza się , że pierwsze słowa ucznia wywołują w klasie śmiech, czasem prowokują do przedrzeźniania. Dziecko , które mówi źle, może poczuć niechęć do przebywania w szkole lub zniechęcić się do kontaktowania z rówieśnikami.

Z powyższych powodów dostrzeżone przez rodzica lub nauczyciela zaburzenia mowy należy wyrównać już w wieku przedszkolnym, aby uniknąć dalszych kłopotów w nauce. Dzieci z zaburzeniami mowy funkcjonują w szkole zazwyczaj poniżej swoich możliwości. Świadome zaburzenia , cały swój wysiłek kierują na przebrnięcie przez wypowiedź, upraszczając jej treść , formę i nie wyrażając w pełni swych myśli. Przykre doświadczenia wytwarzają poczucie mniejszej wartości, skłaniają raczej do unikania mówienia i wywołują lęk przed wypowiadaniem się.

Drogi rodzicu- nie zaniedbuj terapii logopedycznej swojego dziecka!

Przygotowała

mgr B.Muller

Link do tekstu oryginalnego:

https://przedszkolepogwizdow.szkolnastrona.pl/p,778,wplyw-wad-wymowy-na-proces-czytania-dziecka-w-mlodszym-wieku-szkolnyhttp://przedszkolepogwizdow.szkolnastrona.pl/p,778,wplyw-wad-wymowy-na-proces-czytania-dziecka-w-mlodszym-wieku-szkolnym